Leishmaniosis ή Καλα-αζάρ.

Τι πρέπει να γνωρίζετε για το νόσημα το οποίο μπορεί να σκοτώσει το σκύλο σας.
Τι είναι;
Η λεϊσμανίαση, γνωστή και ως Καλα-αζάρ, θεωρείται από το πιο συχνά λοιμώδη νοσήματα των σκύλων στην Ελλάδα. Είναι μια μολυσματική ζωονόσος που προκαλείται από ένα πρωτόζωο που λόγω της ενδοκυτταρικής δράσης του, καταχρηστικά το βαφτίζουμε παράσιτο.

Ποια ζώα νοσούν;
Η νόσος οφείλεται στη Leishmania infantum, παράσιτο το οποίο μεταδίδεται στο σκύλο μέσω των θηλυκών φλεβοτόμων (σκνίπες). Συνήθως νοσούν ενήλικα σκυλιά ηλικίας μεγαλύτερης των 6 μηνών. Δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ φύλου ή φυλής. Εκτός από το σκύλο, το νόσημα έχει εμφανιστεί σε άγρια σαρκοφάγα, πρόβατα, γάτες, τρωκτικά και στον άνθρωπο.

Πως μεταδίδεται;
Η μετάδοση γίνεται μέσω του νύγματος των θηλυκών φλεβοτόμων (σκνιπών). Τα είδη των θηλυκών φλεβοτόμων που μεταφέρουν τη leishmania infantum είναι οι phlebotomus neglectus, phlebotomus perfiliewi, phlebotomus tobbi ενώ εικάζεται ότι και άλλα είδη φλεβοτόμων μπορούν να μεταδώσουν το παράσιτο. Οι φλεβοτόμοι ( σκνίπες) ζουν κυρίως σε θερμά κλίματα και μεταδίδουν τη leishmania τις νυχτερινές ώρες, μετά τη δύση του Ηλίου. Οι σκνίπες γεννούν τα αυγά τους και φωλιάζουν σε σκοτεινά και υγρά μέρη , σε ρωγμές τοίχων και σε κόπρανα ζώων. Έτσι οι περιοχές που συνήθως πλήττονται είναι οι αγροτικές και ημιαστικές.
Ποιός είναι ο βιολογικός κύκλος του παράσιτου;.
1) Ο μολυσμένος θηλυκός φλεβοτόμος (σκνίπα) ο οποίος φέρει στα στοματικά του μόρια τη προμαστιγωτή μορφή της λείσμάνιας, τη μεταδίδει μέσω του αίματος στο σκύλο και τον μολύνει.
2) Στο αίμα του σκύλου η προμαστιγωτή μορφή λαμβάνεται από τα ιστιοκύτταρα και τα μακροφάγα.
3) Στα μακροφάγα ορισμένα παράσιτα αναπαράγονται και μετατρέπονται σε αμαστίγωτες μορφές και ορισμένα φαγοκυτταρώνονται και καταστρέφονται. Οι αμαστίγωτες μορφές του παρασίτου πολλαπλασιάζονται στα κύτταρα και προσβάλλουν διάφορα είδη ιστών.
4) Ο μη μολυσμένος θηλυκός φλεβοτόμος (σκνίπα) τσιμπάει τον μολυσμένο σκύλο και μολύνεται λαμβάνοντας με το αίμα μακροφάγα κύτταρα που έχουν μολυνθεί από την αμαστίγωτη μορφή της leishmania.
5) Στον οργανισμό της σκνίπας τα παρασιτούμενα μακροφάγα στο πρόσθιο τμήμα του μεσεντερίου πολλαπλασιάζονται και εξελίσσονται στη προμαστιγωτή μορφή σε χρονικό διάστημα 8-10 ημερών και τέλος μεταναστεύουν στα στοματικά μόρια της σκνίπας
Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι δεν μπορεί ένας οργανισμός να μολύνει άμεσα έναν άλλο οργανισμό χωρίς να παρεμβάλλεται η σκνίπα.
Τέλος υπό έρευνα είναι και η μετάδοση της λεϊσμανίασης και με άλλους οδούς ( μέσω του αίματος, κρότωνες, μετάδοση από τη μητέρα στο έμβρυο κλπ).
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα που εμφανίζουν τα σκυλιά είναι ποικίλα. Από τη στιγμή που μια σκνίπα τσιμπάει ένα σκύλο έως τη στιγμή που θα εκδηλωθεί το νόσημα μπορεί να μεσολαβήσει χρονικό διάστημα 1 μήνα έως 7 χρόνια.
Η συμπτωματολογία ενός σκύλου που νοσεί από τη λεϊσμανίαση εξαρτάται από τον ίδιο τον οργανισμό του ζώου, και το χρονικό διάστημα που αυτός νοσεί. Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις σκύλων που είναι ανθεκτικοί, δεν εμφανίζουν συμπτώματα και παραμένουν φορείς ενώ υπάρχει πάντα και η πιθανότητα της αυτοϊασης. Στην περίπτωση της αυτοίασης, μετά την είσοδο του παράσιτου στον οργανισμό του σκύλου ενεργοποιούνται με τέτοιο τρόπο οι αμυντικοί μηχανισμοί του ζώου που o εισβολέας-παράσιτο απομονώνεται και καταστρέφεται. Είναι αξιοσημείωτο ότι η φυλή Ibizian Hound (αυτόχθονος φυλή σκύλου από τα Balearic islands) είναι ανθεκτική στη νόσο. Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η γενετική καταβολή αλλά και η ανοσολογική απάντηση του οργανισμού στο παράσιτο. Έτσι ζώα στα οποία ενεργοποιείται η κυτταρική ανοσία δεν εμφανίζουν συμπτώματα, είναι ορολογικά αρνητικά ή ελαφρώς θετικά ( ύποπτα), ενώ σε ζώα που ενεργοποιείται η χυμική ανοσία εμφανίζουν υψηλούς τίτλους στις ορολογικές εξετάσεις και εμφανίζουν έντονα συμπτώματα. Έτσι θα λέγαμε ότι στη πρώτη περίπτωση τα ζώα είναι ανθεκτικά και στη δεύτερη ευαίσθητα έναντι του νοσήματος. Είναι πιθανόν όμως κάποιοι παράγοντες να διαταράξουν τις ισορροπίες που έχει θέσει ο οργανισμός για τον έλεγχο της νόσου και να οδηγήσουν στην αλλαγή της αντίδρασης του ζώου στο παράσιτο με αποτέλεσμα ο μέχρι σήμερα ανθεκτικός οργανισμός να μετατραπεί σε ευαίσθητο και το αντίθετο. Κάποιοι τέτοιοι παράγοντες είναι για παράδειγμα η χορήγηση κάποιων φαρμάκων, η προσβολή από λοιμώδη νοσήματα, ο καρκίνος.
Καταλήγουμε τελικά στο συμπέρασμα ότι οι η λεϊσμανίαση είναι ένα νόσημα που δεν εκδηλώνεται με τον ίδιο τρόπο σε κάθε ζώο και σε κάθε περίπτωση πρέπει να ελέγχονται πολύ συχνά τα ζώα που ζουν σε ενδημικές περιοχές ακόμα και εκείνα που δεν έχουν κανένα σύμπτωμα.

Ορισμένα γενικά συμπτώματα είναι
Μειωμένη διάθεση
Ανορεξία
Μείωση Σωματικού Βάρους
Εύκολη κόπωση
Επίσταξη ρινορραγία
Δερματικές αλλοιώσεις όπως αποφολιδωτική δερματίτιδα (πυτιρίδα), δερματικά οζίδια , πυώδη δερματίτιδα κ.α.
Οφθαλμολογικά προβλήματα
Χωλότητα
Και μην ξεχνάμε τα ασυμπτωματικά ζώα που νοσούν αλλά δεν έχουν εμφανίζουν συμπτώματα.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Υπάρχουν οι ακόλουθοι τρόποι διάγνωσης της λεϊσμανίασης :
Ορολογικές μέθοδοι
Με μια απλή λήψη μέθοδο μπορείτε σχετικά άμεσα να γνωρίζετε αν το ζώο σας έχει ή δεν έχει προσβληθεί από τη λεϊσμανίαση. Οι μέθοδοι εξέτασης αίματος είναι η Elisa και τα test του εμπορίου τα οποία γίνονται στο ιατρείο. Με τη βοήθεια ενός απλού test μπορούμε να ελέγξουμε σε χρονικό διάστημα 8 λεπτών περίπου αν το ζώο μας είναι θετικό ή αρνητικό.
Η μέθοδος IFA είναι μια ορολογική μέθοδος που μετά την αιμοληψία το αίμα αποστέλλεται σε εξειδικευμένο εργαστήριο και το θετικό αποτέλεσμα τιτλοφορείται.
Παρασιτολογικές
Είναι εξετάσεις που διεκπεραιώνονται σε εξειδικευμένο εργαστήριο και η εξέταση γίνεται μετά από λήψη υλικού από τα λεμφογάγγλια, το μυελό των οστών και το δέρμα.
Μοριακές
Είναι η PCR ποιοτική και ποσοτική που διεκπαιρεώνεται σε ελάχιστα εργαστήρια στην Ελλάδα και θεωρείται από τις πιο σύγχρονες και αξιόπιστες μεθόδους ανίχνευσης του παράσιτου. Το μειονέκτημα της μεθόδου είναι η τιμή της (είναι ακριβή μέθοδος) αλλά και το γεγονός ότι στην Ελλάδα μέχρι σήμερα τουλάχιστον το υλικό στο οποίο εφαρμόζεται η μέθοδος είναι ο μυελός των οστών. Ελπίζουμε ότι στο πολύ κοντινό μέλλον να εφαρμόζεται η μέθοδος και σε ολικό αίμα.
Ιστοπαθολογικές ανοσοίστοχημικές
Λαμβάνονται ένα τεμάχιο ιστού από δέρμα ή από οποιοδήποτε όργανο μπορούμε να το στείλουμε για βιοψία και ανιχνεύσουμε το παράσιτο.

Υπάρχει θεραπεία;
Στην Ελλάδα απαγορεύεται από τον νόμο η θεραπεία της λεϊσμανίασης και επιβάλλεται η ευθανασία με την αιτιολογία ότι η θανάτωση του σκύλου θα συμβάλλει στη μείωση της εξάπλωσης της νόσου. Η εφαρμογή του νόμου θεωρείται ηθικά και κοινωνικά μη αποδεκτή γιατί
-ο αριθμός των προσβεβλημένων με ή χωρίς συμπτώματα ζώων είναι εξαιρετικά υψηλός στην Ελλάδα, οπότε θα έπρεπε να θανατωθούν πολλά ζώα.
-ακόμα και να θανατωθούν θεωρητικά όλα τα οροθετικά σκυλιά μιας περιοχής αποθήκη του παράσιτου αποτελούν και άλλα ζώα όπως τα τρωκτικά, τα πτηνά, τα πρόβατα ακόμα και ο ίδιος ο άνθρωπος.
-η σκνίπα μπορεί να ταξιδέψει σε απόσταση έως και 2 χιλιομέτρων, άρα δεν μπορεί να απομονωθεί το νόσημα
-οι μέθοδοι που χρησιμοποιούμε για την ανίχνευση προσβεβλημένων από το παράσιτο ζώων, δεν είναι τόσο αξιόπιστες και πολλές φορές τα αποτελέσματα που μας δίνουν είναι ψευδώς αρνητικά. Η ποσοτική PCR που είναι η πλέον έως τώρα αξιόπιστη μέθοδο δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε εξέταση ρουτίνας .
Στις ευρωπαϊκές χώρες εκτός της Ελλάδας τα ζώα λαμβάνουν και επισήμως θεραπευτική αγωγή. Ο σκύλος έχει απενεχοποιηθεί και δεν θεωρείται ο μόνος υπεύθυνος για την εξάπλωση της λεισμανίοσης. Όμως οι θεραπείες στην Ελλάδα είναι πραγματικότητα και πλέον όταν το επιτρέπει η κλινική κατάσταση του ζώου η πλειοψηφία των κτηνιάτρων δέχεται να προχωρήσει σε θεραπευτική αγωγή.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι από τη στιγμή που ένας σκύλος εμφανίσει συμπτώματα και δεν γίνει καμία προσπάθεια θεραπευτικής αγωγής τότε το 90% των σκύλων θα πεθάνει μετά από χρονικό διάστημα 3-24 μηνών.
Τα σκευάσματα που χρησιμοποιούνται έχουν παρασιτοκτόνο, παρασιτοστατική ή ανοσορυθμιστική δράση. Υπάρχουν διάφορα θεραπευτικά σχήματα τα οποία χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα και αξίζει να σημειώσουμε ότι αρκετά ζώα έχουν θεραπευτεί σε ποσοστό 100%.
Η επιτυχία όμως της θεραπείας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον ίδιο τον οργανισμό και συγκεκριμένα από το ανοσοποιητικό του σύστημα καθώς και από την βλάβη που έχει υποστεί από την εισβολή του παράσιτου. Zώα που έλαβαν τα ίδια φαρμακευτικά σκευάσματα στο ίδιο ακριβώς θεραπευτικό σχήμα δεν ανταποκρίθηκαν με τον ίδιο τρόπο.
Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, οι σκύλοι είναι απαραίτητο, να ελέγχονται εργαστηριακά γιατί ορισμένα φάρμακα είναι ηπατοτοξικά νεφροτοξικά και μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες στον οργανισμό.

Τι μέτρα μπορώ να πάρω για να μην μολυνθεί ο σκύλος μου από τη λεϊσμάνια;
Πρώτα από όλα πρέπει να διευκρινιστεί ότι κανένα προληπτικό μέτρο που να μπορεί να προστατέψει το σκύλο σας 100% από τη νόσο αλλά να μειώσει την πιθανότητα μόλυνσης. Εμβόλιο δεν υπάρχει και παρόλες τις ερευνητικές προσπάθειες που καταβάλλονται προς αυτή την κατεύθυνση δεν προβλέπεται σύντομα τουλάχιστον η παρασκευή του.
Η λήψη των προληπτικών μέτρων πρέπει να λαμβάνεται τους ζεστούς μήνες και μάλιστα τις νυκτερινές ώρες, επειδή η σκνίπα η οποία ευθύνεται για τη μετάδοση της νόσου, κυκλοφορεί το βράδυ. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε εντομοαπωθητικές ουσίες εξωτερικού ή εσωτερικού χώρου π.χ φιδάκια, συσκευές που μπαίνουν στη πρίζα και οτιδήποτε με λίγα λόγια χρησιμοποιείτε για να απομακρύνετε σκνίπες και κουνούπια. Ένα άλλο μέτρο είναι η τοποθέτηση ενός λεπτού δικτυωτού (σίτας) στα παράθυρα τις νυκτερινές ώρες.
Συνίσταται ορολογικός έλεγχος των ζώων κάθε 6 μήνες έτσι ώστε αν το ζώο σας έχει μολυνθεί από το παράσιτο, να ξεκινήσετε νωρίς θεραπεία. Πρέπει να γνωρίζετε ότι τα ποσοστά ίασης σε αυτή τη περίπτωση είναι αρκετά υψηλά.
Τα αδέσποτα σκυλιά κανονικά θα έπρεπε να εξεταστούν ορολογικά , έτσι ώστε τα οροθετικά να απομονωθούν για να μην αποτελούν πηγή μόλυνσης και για τα υπόλοιπα ζώα.
Καταπολέμηση της σκνίπας. Η μετάδοση του παρασίτου γίνεται από τη σκνίπα Πρέπει όσο είναι δυνατόν να περιορίζουμε τους χώρους με ξύλα, πέτρες και άλλα αντικείμενα στα οποία μπορούν να φωλιάσουν και να εξελιχθούν οι σκνίπες. Μεγάλο μερίδιο λοιπόν ευθύνης φέρει η πολιτεία η οποία είναι υπεύθυνη για τους αεροψεκασμούς. Η καταπολέμηση της σκνίπας την ’νοιξη και το Φθινόπωρο είναι κρατική ευθύνη. Χωρίς σκνίπα δεν θα έχουμε λεϊσμανίαση γιατί σε αυτή μετατρέπεται στη μολυσματική της μορφή.

Μεταδίδεται η λεϊσμανίαση στον άνθρωπο, και αν ναι μεταδίδεται από το σκύλο;
Η απάντηση στην παραπάνω ερώτηση είναι ότι μεταδίδεται στον άνθρωπο αλλά όχι από το σκύλο. Μελετώντας τον βιολογικό κύκλο του παρασίτου είναι ολοφάνερο ότι για τη μετάδοση του νοσήματος ευθύνεται η σκνίπα και όχι ο σκύλος. Η ευθανασία των σκύλων είναι ηθικά και επιστημονικά απαράδεκτη. Μετά από έρευνες είναι αποδεδειγμένο ότι : 1) Η λεϊσμάνια προσβάλλει τον άνθρωπο αλλά δεν έχουμε στοιχεία ότι πρόκειται για την ίδια που προσβάλλει το σκύλο. Επίσης υπάρχουν έρευνες οι οποίες ισχυρίζονται ότι υπάρχουν ζωοφιλικές και ανθρωποφιλικές σκνίπες, δηλαδή ότι άλλες σκνίπες μολύνουν τον άνθρωπο και άλλες τον σκύλο.
2) Ο άνθρωπος μολύνεται μόνο από νύγμα σκνίπας και όχι από οποιαδήποτε επαφή και αν έχει με μολυσμένο σκύλο. Μολύνεται δηλαδή από τη προμαστιγωτή μορφή του παρασίτου που υπάρχει μόνο στα στοματικά μόρια του φλεβοτόμου.
3) Θεραπεία για τον άνθρωπο υπάρχει και μπορούμε να μιλάμε για ίαση της νόσου.
4) Προληπτικά μέτρα για την αποτροπή μόλυνσης στον άνθρωπο είναι η ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΣΚΝΙΠΑΣ ΚΑΙ ΌΧΙ ΤΟΥ ΣΚΥΛΟΥ

ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ
ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΣ D.V.M
Tηλ. επικοινωνίας : 210-6428205

www.vetmed.gr