-min.png)
Όπως έχει γραφτεί κατά κόρον, το κόκκινο καναρίνι είναι η κορωνίδα των καναρινιών χρώματος, είτε συζητάμε για τα ευρύτατα διαδεδομένα λιποχρωμικά έντονα, χιονέ και διμορφικά, είτε για τις μεταλλάξεις αχάτη, ιζαμπέλας, σατινέ, κλπ ...
Τα κόκκινα καναρίνια, ή – ορθότερα – τα καναρίνια που φέρουν τον κόκκινο παράγοντα, τραβούν συστηματικά εδώ και πολλά χρόνια το ενδιαφέρον των καναρινόφιλων, ιδίως λόγω αυτής της αίσθησης του ξεχωριστού, που τα περιβάλλει.
Σε όσους δείξουν ενδιαφέρον για αυτά τα πουλιά, ένα ερώτημα έρχεται συνήθως στο μυαλό: Πόσο “κόκκινο” είναι το κόκκινο καναρίνι;
Είναι φυσιολογικό πουλί ή αποτέλεσμα εξωγενούς παρέμβασης, ενάντια στη φύση;
ΤΟ «ΚΥΝΗΓΙ» ΤΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΓΟΝΙΔΙΟΥ
Κατ’ αρχάς, να ξεκαθαριστεί κάτι: Πράγματι, το κόκκινο καναρίνι δεν συναντάται στη φύση!
Όπως, επίσης, δεν συναντάται το Yorkshire, το Malinois, το Harz, το Norwich, το Gloster, και πιθανότατα καμία άλλη από τις ράτσες που προτιμάει ο άνθρωπος να διατηρεί στο κλουβί του !
Όλες αυτές οι ράτσες αναπτύχθηκαν μέσω της επιλεκτικής και συστηματικής αναπαραγωγής καναρινιών τα οποία ξεχώριζαν για συγκεκριμένα γενετικά χαρακτηριστικά, όπως είναι για παράδειγμα η φωνή τους ή ο σωματότυπός τους (π.χ. χοντρό σώμα, ή μακρόστενο σώμα, ή σκούφο στο κεφάλι, κ.α.).
Σε όλα τα ζευγαρώματα με επιλεγμένους γονείς (προκειμένου, δηλαδή, για την διαιώνιση συγκεκριμένων κάθε φορά χαρακτηριστικών που φέρουν οι γεννήτορες), καλό θα είναι να έχουμε κατά νου ότι ο βιολογικός κύκλος του καναρινιού είναι πολύ πιο σύντομος από αυτόν του ανθρώπου, κι έτσι σε λίγα, σχετικά, χρόνια μπορούμε να βιώσουμε τα αποτελέσματα πολλών γενεών καναρινιών. Άρα, είναι απολύτως φυσιολογικό τα τελευταία 400-500 χρόνια να έχουμε παρατηρήσει τόσο σημαντικές γενετικές μεταβολές στα καναρίνια σε αιχμαλωσία.
Για τα κόκκινα καναρίνια συγκεκριμένα, οι γενετικές αυτές μεταβολές είναι πολύ πιο πρόσφατες. (Αναφέρθηκε σε αυτές με λεπτομέρεια ο πρόεδρός μας κ. Παναγιώτης Μακρής, στο πρόσφατο άρθρο του σε αυτήν την ιστοσελίδα, με θέμα τα Λιποχρωμικά Καναρίνια).
Μόλις στις αρχές του 20ου αιώνα ο άνθρωπος ξεκίνησε την προσπάθεια να “κοκκινίσει” το καναρίνι – μια προσπάθεια που εντελώς συμπτωματικά άρχισε ταυτόχρονα, και απ’ ότι αποδεικνύεται και παράλληλα, από διαφορετικούς ανθρώπους στην ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής γερμανόφωνης Ευρώπης: τον Πρώσο Μπρούνο Μάτερν (Bruno Matern) και από κοινού από τους Γερμανούς Χανς Ντούνκερ (Hans Duncker) και Καρλ Ράιχ (Karl Reich).
Και ανέφερα πιο πάνω ότι οι προσπάθειες αυτές (εκτός από ταυτόχρονες) ήταν και παράλληλες, επειδή όλοι επιχείρησαν να κοκκινίσουν το καναρίνι με τον ίδιο τρόπο:
Εισάγοντας το κόκκινο γονίδιο, μέσω υβριδικής διασταύρωσης του καναρινιού με τον Μαυρο-σκούφωτο Κόκκινο Σπίνο της Βενεζουέλας (Black-Hooded Venezuelan Red Siskin – επιστημονική ονομασία: Carduelis cucullata).
Το πουλί αυτό άρχισαν να το εισάγουν οι Ισπανοί στην Ευρώπη από την αποικία τους στην Λατινική Αμερική την περίοδο της Αναγέννησης, και σύντομα έγινε ανάρπαστο στην Γηραιά Ήπειρο, λόγω του έντονου κόκκινου που φέρει στο πτέρωμά του. Η εκμετάλλευσή του ήταν τόσο έντονη, που ο πληθυσμός του στην Βενεζουέλα είναι πια υπό εξαφάνιση.
Η κυβέρνηση της Βενεζουέλας το προστατεύει από το 1945-46, αλλά η αδυναμία της να επιβλέψει το παράνομο εμπόριο ανάγκασε τη διεθνή κοινότητα να το κηρύξει προστατευόμενο είδος σε παγκόσμιο επίπεδο, πλην όμως μόλις από το 1975. Στις ΗΠΑ το εμπόριό του είναι απαγορευμένο ακόμα και διαπολιτειακά (δηλαδή δεν μπορεί κανείς να το διακινήσει χωρίς άδεια, ακόμα και μέσα στις ίδιες τις ΗΠΑ). Στην Ευρώπη, η Ολλανδία είχε αρνηθεί να υπογράψει την Συνθήκη CITES για την παγκόσμια προστατευόμενη χλωρίδα και πανίδα (τελικά την υπέγραψε στα τέλη της δεκαετίας του 1990), με αποτέλεσμα τα εκτροφεία της κεντρικής Ευρώπης να είναι πλέον γεμάτα από σπίνους Βενεζουέλας που είχαν εισαχθεί δια μέσου Ολλανδίας.
Σήμερα, ο σπίνος της Βενεζουέλας διακινείται σύμφωνα με τους κανόνες και όρους που διέπουν το εμπόριο όλων των άγριων πουλιών (Συνθήκη CITES).
Η ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
΄Όσοι αναγνώστες έχουν ασχοληθεί με τον υβριδισμό, θα ξέρουν εμπειρικά ότι οι απόγονοι ενός τέτοιου ζευγαρώματος συνήθως είναι στείροι. Παρ’ όλα αυτά, μέσα από συνεχείς διασταυρώσεις και επιμονή για δοκιμές, κάποιοι αρσενικοί απόγονοι αποδείχτηκαν γόνιμοι!
Αυτά τα πουλιά, είχαν πλέον ένα δεδομένα μεταλλαγμένο DNA: Κάποια χρωμοσώματα καναρινιού, και δη αυτά που είναι υπεύθυνα για το χρώμα του πουλιού, είχαν «ταιριάξει» με αντίστοιχο χρωμόσωμα Σπίνου Βενεζουέλας. (ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Κάθε ζωντανός οργανισμός αποτελείται από έναν συνδυασμό χρωμοσωμάτων, τα οποία σχηματίζουν ζεύγη αποτελούμενα από χρωμοσώματα των γονέων του).
Έτσι, ο γονότυπος κάποιων καναρινιών μετεβλήθη, και έγινε αυτό που πολύ γενικά μπορούμε να αποκαλέσουμε ‘καναρίνι φέρον τον κόκκινο παράγοντα’.
Επόμενο ήταν αργά ή γρήγορα να μεταβληθεί και ο φαινότυπος (δηλαδή η εξωτερική εμφάνιση που επιδεικνύει κάθε πουλί). Αν και η πρώτη αναφορά για μετάλλαξη του φαινότυπου (η εμφάνιση του κίτρινου καναρινιού) γίνεται ήδη από το 1700, είναι επιστημονικά αποδεκτό ότι αυτό δεν μπορεί να έγινε μέσα σε λίγες σχετικά γενεές.
[Όσον αφορά σε άλλα ζώα, ξεκινώντας από ένα μοναδικό δείγμα ο άνθρωπος έχει καταφέρει να μεταλλάξει περίπου τριακόσια είδη περιστεριών, πάνω από εκατό ράτσες σκύλων, και δεκάδες ράτσες γάτας, χοίρων και αγελάδων. Μέσω επιλεκτικού ζευγαρώματος, καταφέραμε μέσα σε 200-300 χρόνια να προσδώσουμε σε πολλά ζώα κάποια συγκεκριμένα στοιχεία, εκ των οποίων τα πιο χαρακτηριστικό είναι η μεταβολή του χρώματος: Αν δει κανείς ολόλευκη γάτα, άσπρο κουνέλι, ή λευκό ποντικό, γνωρίζει σίγουρα ότι είναι οικόσιτο ον, απόγονος κάποιου ζωντανού που επιλεκτικά διασταύρωσε ο άνθρωπος.
Ομοίως και στο καναρίνι, η μετάλλαξη του χρώματος (εμφάνιση κίτρινου καναρινιού) προηγήθηκε των πρώτων μεταλλάξεων φωνής και τύπου (Γερμανικό Harz και Lizard αντίστοιχα)].
Σήμερα, γνωρίζουμε ότι υπεύθυνα χρωμοσώματα για το χρωματισμό του καναρινιού είναι τουλάχιστον τρία, αν και δεν έχει ακόμα αποδειχτεί ποιά συγκεκριμένα.
Να σημειώσουμε εδώ ότι ο γενετικός χάρτης του καναρινιού δεν έχει αποκωδικοποιηθεί. Στις μέρες μας, η επιστήμη έχει καταφέρει να αποκωδικοποιήσει πλήρως μόνο τον γενετικό χάρτη του ανθρώπου, του ποντικού, του αρουραίου, και του γορίλα (μόλις το 2005).
Άρα, αυτή τη στιγμή δεν ξέρουμε ακριβώς πόσα και ποιά γονίδια είναι υπεύθυνα για τον χρωματισμό του καναρινιού. Σίγουρο είναι ότι δεν είναι μόνο ένα.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Από τις εμπειρίες τους, από τα αγριοπούλια και διάφορους υβριδισμούς, οι άνθρωποι είχαν παρατηρήσει από πολύ παλιά ότι μερικά πουλιά έχαναν το κόκκινο χρώμα στο πτέρωμά τους όταν ήταν σε αιχμαλωσία. Ήταν προφανές ότι κάποιο χαρακτηριστικό στοιχείο της φύσης, το οποίο ήταν υπεύθυνο (ή συν-υπεύθυνο) για την εμφάνιση του κόκκινου χρώματος, απουσίαζε από το περιβάλλον εγκλωβισμού. Δεν ήταν δύσκολο να αντιληφθούν ότι αυτό στοιχείο ήταν η διατροφή!
Στην Αγγλία πρώτοι οι εκτροφείς Νόριτς προσέφεραν στα καναρίνια τους κόκκινη πιπεριά, προκειμένου αυτά να αποκτήσουν πορτοκαλί χρώμα. Σύντομα, οι εκτροφείς που αναζητούσαν να κοκκινίσουν τα καναρίνια τους, άρχισαν να μειώνουν τις τροφές που περιείχαν κίτρινα καροτενοειδή, και εμπλούτιζαν αντίστοιχα το σιτηρέσιο με νίζερ, πλιγούρι βρώμης, καρότο, πιπεριά, και ό,τι άλλο θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα πιο κόκκινο πουλί.
Στην διάρκεια του Μεσοπολέμου, γίνεται ένα μεγάλο βήμα στους κανονισμούς των ομοσπονδιών, προπομπός όσων έμελλε να επακολουθήσουν: Επιτρέπεται επισήμως η χορήγηση τροφής που προσδίδει κόκκινη απόχρωση, αρκεί αυτή ΝΑ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΦΥΤΟ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΣΙΜΟ ΣΕ ΚΗΠΟ.
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ: ΧΡΗΣΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
Όμως όλα τα παραπάνω δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα παραπάνω από το να προσδίδουν στο πουλί ένα βαθύ πορτοκαλί χρώμα. Το ζήτημα «πραγματικά κόκκινο καναρίνι» ήταν σε τέλμα αρκετά χρόνια. Πολλοί εκτροφείς είχαν πάρει απόφαση ότι αυτό το βαθύ πορτοκαλί είναι και το υπέρτατο σημείο το οποίο μπορεί να φτάσει το καναρίνι.
Μέχρι που το 1964 γίνεται η πραγματική επανάσταση:
Ο Τζακ Σουιφτ (Jack Swift), γενικός γραμματέας βρετανικής λέσχης καναρινιών εμφάνισης, κατεβάζει στην ετήσια έκθεση, μερικά τόσο κόκκινα πουλιά (έχει καταγραφεί ότι είχαν το χρώμα του αίματος) που παίρνει σωρηδόν τα πρώτα βραβεία, σαρώνοντας τους περισσότερους τοπικούς αλλά και εθνικούς διαγωνισμούς εκείνης της χρονιάς.
Η αίσθηση που προκάλεσε το κοκκίνισμα των καναρινιών του Σουιφτ ήταν τόσο μεγάλη, που ξεκίνησε έναν έντονο διάλογο στις σελίδες του πιο διαδεδομένου περιοδικού ορνιθολογίας της Αγγλίας, το ‘Cage & Aviary Birds’. Για τους περισσότερους καναρινόφιλους, κι εφόσον ο Σουιφτ δεν δημοσιοποιούσε ποιος παράγοντας ήταν αυτός που οδήγησε στην εμφάνιση τόσο κόκκινων καναρινιών, ήταν φανερό ότι κάτι ύποπτο βρισκόταν από πίσω.
Η ένταση κορυφώθηκε όταν σε κάποιους διαγωνισμούς, μερικοί κριτές αρνήθηκαν να βαθμολογήσουν τα καναρίνια του Σουιφτ, υποστηρίζοντας επισήμως ότι ήταν ΠΡΟΦΑΝΕΣ πως είχαν ταϊστεί κάτι που δεν καλλιεργείται σε κήπο ...!
Η αντιδικία αυτή ρίχνει τον Σουιφτ σε βαθιά μελαγχολία. Ήταν ήδη ηλικιωμένος άνθρωπος, και -λένε- υπέρβαρος. Θα παραμείνει για δύο εβδομάδες στο νοσοκομείο, για να αποβιώσει τελικά χωρίς ποτέ να διαγνωστεί η ασθένεια που τον ταλαιπωρούσε. Εν τω μεταξύ, η κατάσταση της υγείας του ήδη απαιτούσε να αντικατασταθεί από την θέση του Γενικού Γραμματέα της λέσχης.
Η σύζυγος του Σουίφτ παραδίδει τα αρχεία στον αντικαταστάτη του, Μπιλ Νιούλαντ (Bill Newland). Ανάμεσα στα έγγραφα που ξεδιαλύνει ο Νιούλαντ, κείτεται και το μεγάλο μυστικό του Σουιφτ: Μια απόδειξη αγοράς ενός σχετικά καινούργιου προϊόντος της εποχής, με την εμπορική ονομασία «Carophyll Red» !
Ο Σουιφτ ασχολούταν με το εμπόριο καλαμποκιού, και αποδείχθηκε αργότερα ότι εκεί γνώρισε το Carophyll Red, όταν ένας ορνιθοτρόφος πελάτης του μίλησε για αυτήν την νέα «θαυματουργή» σκόνη που κυκλοφόρησε προκειμένου να προσδίδει πιο κόκκινο χρωματισμό στον κρόκο του αυγού! Ο Σουιφτ αγόρασε λίγο Carophyll Red και το δοκίμασε στα καναρίνια του, αφαιρώντας πρώτα ένα-δυο πτερά, προκειμένου να διαπιστώσει ευκολότερα την διαφορά, όταν αυτά θα έβγαιναν ξανά.
Σήμερα, όλοι μπορούμε να φανταστούμε την μεγάλη του έκπληξη, όταν θα είδε ο Σουιφτ τα αποτελέσματα χρήσης της καινούργιας ουσίας.
Επρόκειτο για ένα σκεύασμα με βάση την συνθετική Κανθαξανθίνη, μια ουσία που συναντάται στη φύση σε πηγές όπως το μανιτάρι Cantharellus cinabarinus, και φύκη όπως η Σπιρουλίνα, - μέχρι και σε ορισμένα έντομα -, απ’ όπου και εισέρχεται στην διατροφική αλυσίδα των πτηνών.
Η Κανθαξανθίνη είναι μία από τις 500 περίπου ουσίες (καροτενοειδή) που υπάρχουν στη φύση, σε διάφορες τροφές (λαχανικά, φρούτα κ.α.) και είναι αυτές που προσδίδουν κάποιο χρωματισμό στην επιδερμίδα και το υποδόριο λίπος.
Το δε σκεύασμα Carophyll Red έχει επικρατήσει στην Ελλάδα να το αποκαλούμε Κόκκινη Καροφύλλη - προφανέστατα μια ελεύθερη μετάφραση της διεθνούς εμπορικής ονομασίας του προϊόντος. Θα πρέπει να αποσαφηνιστεί εδώ ότι η καροφύλλη δεν είναι υπαρκτή ουσία. Δεν υπάρχει ούτε σαν λέξη. Δεν συναντάται πουθενά αλλού εκτός από το λεξιλόγιο των καναρινόφιλων. Στην πραγματικότητα πρόκειται απλά για μια μίξη συνθετικής Κανθαξανθίνης και γλυκόζης, η οποία κυκλοφορεί στο εμπόριο με το όνομα ‘Carophyll’, για χρήση στα κοτόπουλα εκτροφής και τους σολομούς ιχθυοτροφείου !... (υποσημείωση 1)
Ας σημειωθεί ότι η Κανθαξανθίνη δεν είναι η μόνη ουσία που προσδίδει κόκκινο χρώμα σε όσα πουλιά φέρουν το ‘κόκκινο’ γονίδιο. Όσοι ασχολούνται με τα καναρίνια χρώματος, θα γνωρίζουν ότι ταυτόχρονα μπορεί κανείς να χρησιμοποιεί από κοινού και την Καροτίνη-Β, μιας που ο συνδυασμός αυτών των δύο μπορεί να επιφέρει πιο ελκυστικά αποτελέσματα. Η μεν μία ουσία προσδίδει στα πουλιά μια απόχρωση κόκκινου ‘της φωτιάς’, ενώ η άλλη επιφέρει ένα πιο ‘βαθύ’ κόκκινο.
Συχνά, τα σκευάσματα του εμπορίου περιέχουν και τα δύο.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ζήτημα ίσως και να ανακύπτει όσον αφορά στην υγεία του καναρινιού από την χορήγηση συνθετικής Κανθαξανθίνης. Το θέμα είναι ότι – εκτός της υπεραπλουστευμένης παρατήρησης ότι η επεξεργασία κάποιας ουσίας προφανώς και επιβαρύνει το ήπαρ του καναρινιού – κατά τα άλλα δεν έχει πραγματοποιηθεί κάποια ουσιαστική έρευνα, με δημοσιευμένα αποτελέσματα, που να αφορούν στις επιπλοκές από την χορήγηση Κανθαξανθίνης στα καναρίνια. Δηλαδή, μέχρι σήμερα δεν είναι μετρίσιμες οι όποιες επιπλοκές από την χορήγηση χρωστικών ουσιών στα πουλιά. Εκτιμώ, όμως, ότι υπάρχουν. Άλλωστε, τα μίγματα συνθετικής Κανθαξανθίνης είναι, στην πλειοψηφία τους, υποπαράγωγα πετροχημικών προϊόντων.
Τέλος, δεν θα ήθελα να καταπιαστώ εδώ με τα όποια ηθικά διλήμματα για την χρησιμοποίηση εξωγενών ουσιών για τον χρωματισμό του καναρινιού.
Η Παγκόσμια Ομοσπονδία το επιτρέπει, ο ανταγωνισμός το επιβάλλει, και η προσωπική μας ευχαρίστηση (εάν θέλουμε ένα πραγματικά κόκκινο καναρίνι) το απαιτεί.
Έτσι λοιπόν, η αναζήτηση του έντονα κόκκινου καναρινιού, ολοκληρώθηκε.
Σήμερα, είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι η γενετική μεταφορά του κόκκινου παράγοντα αποτελεί απλά μια ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ για κοκκίνισμα του καναρινιού. Δηλαδή, αποτελέι απλά την γενετικώς μεταφερόμενη δυνατότητα του πουλιού να επιδείξει το έντονο κόκκινο χρώμα, εάν τραφεί αναλόγως.
Η έντονα λαμπερή κόκκινη απόχρωση των καλυτέρων κόκκινων πουλιών είναι ΕΠΙΚΤΗΤΗ, και σχετίζεται άμεσα με την διατροφή του καναρινιού. Η επίκτητη αυτή επίδειξη του χρώματος δεν μπορεί να μεταβιβαστεί από τον γονέα στον απόγονο, όση χρωστική ουσία και να καταναλώσει ο γονιός πριν τη γονιμοποίηση του αυγού. Κάτι τέτοιο θα ήταν καθαρός Λαμαρκισμός, μια πρακτική της βιολογίας η οποία έχει επιστημονικά διαψευσθεί ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα. (υποσημείωση 2)
Αποδείκνύεται λοιπόν, ότι μόνο ο συνδυασμός γονιδίων και διατροφής θα μας δώσει τέτοιο κόκκινο καναρίνι το οποίο θα ξεχωρίζει για την εμφάνισή του.
Η απορία εάν αρκεί μόνο η γενετική προδιάθεση ή εάν απαιτείται χορήγηση Κανθαξανθίνης (ή και Καροτίνης-Β), είναι πλαστή. Για ένα κόκκινο καναρίνι με έντονα χρωματισμένο και λαμπερό πτέρωμα απαιτούνται ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ.
Γιάννης Κουλέτσης
κωδικός εκτροφέα ΑΛΟΠ: AL23
πηγή
-min.png)